Από την Άννα Ευθυμίου,
Τα Χριστούγεννα, εκτός από γιορτή αγάπης, είναι και γιορτή γεύσεων και, κυρίως, γλυκών. Μελομακάρονα και κουραμπιέδες είναι οι κλασικές προτιμήσεις των ημερών, πολλοί αγαπούν τις δίπλες και, φυσικά, δεν θα μπορούσε να λείπει από τη λίστα το Xριστόψωμο. Από τα πιο όμορφα έθιμα των Χριστουγέννων του τόπου μας, κάθε χρόνο παρελαύνει στο τραπέζι και όλοι, λίγο ή πολύ, το έχουμε τιμήσει! Πώς γεννήθηκε όμως αυτό το έθιμο και τι συμβολίζει;
Σύμφωνα με την παράδοση, στη Θράκη, την παραμονή των Χριστουγέννων η νοικοκυρά του σπιτιού, αφού τελείωνε όλες τις δουλειές του σπιτιού, έφτιαχνε το γλυκό αυτό ψωμάκι, το οποίο πάντοτε φρόντιζε να στόλισει με σταφίδες και καρύδια. Στη μέση του Χριστόψωμου άναβε ένα κερί, ενώ ο πατέρας θυμιάτιζε το σπίτι, το κάθε μέλος της οικογένειας χωριστά και το στάβλο, καθότι επρόκειτο για μια προσφορά που συμβολίζει την καλή υγεία των ζώων αλλά και την καρποφορία του εδάφους για τους αγρότες. Όταν έφτανε η σειρά του μικρότερου παιδιού, ο πατέρας κρατούσε το Χριστόψωμο πάνω από το κεφάλι του και το παιδί χοροπηδούσε τρεις φορές προσπαθώντας να κόψει στα δύο το τσουρέκι. Στη συνέχεια, ο πατέρας έκοβε το πρώτο κομμάτι για τον Χριστό, το δεύτερο για το σπίτι και τα υπόλοιπα για το κάθε μέλος της οικογένειας (περίπου όπως κόβουμε και τη σημερινή βασιλόπιτα). Το έθιμο ήθελε το τραπέζι να παραμένει στρωμένο και μετά το τέλος του γεύματος, ώστε να δειπνήσει και η Παναγία.
Το Χριστόψωμο, στις περισσότερες παραλλαγές του, έχει στρογγυλό μέγεθος, είναι φτιαγμένο από τα βασικά υλικά του ψωμιού και πάντοτε στολισμένο με ιδιαίτερο, περίτεχνο τρόπο. Παραδοσιακά, ένας σταυρός κοσμεί την κορυφή του Χριστόψωμου και γύρω από αυτόν διάφορα σκαλιστά διακοσμητικά ή στολίδια από ζυμάρι. Τα στολίδια, κυρίως στο παρελθόν, είχαν σχέση με την κύρια ενασχόληση της οικογένειας, για παράδειγμα σταφύλια για μια οικογένεια αμπελουργών ή κατσικάκια για μια οικογένεια κτηνοτρόφων. Τις περισσότερες φορές τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο στολισμό παίζουν τα καρύδια και τα αμύγδαλα.
Φυσικά, η κάθε περιοχή της Ελλάδας έχει και διαφορετική παράδοση για το Χριστόψωμο. Σε πολλά χωριά στη Στερεά Ελλάδα, μετά τη λειτουργία των Χριστουγέννων, ο ιερέας περνάει από τα σπίτια των πιστών και ευλογεί το Χριστόψωμο. Στην Κορινθία τοποθετούν μέσα σε αυτό ένα φλουρί που συμβολίζει την καλοτυχία για εκείνον που θα το βρει, ενώ στη Σπάρτη το ζυμώνουν σε σχήμα σταυρού. Στην Κρήτη, οι γυναίκες που το φτιάχνουν συνηθίζουν να λένε κατά τη διάρκεια της παρασκευής του “Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει”, ενώ στη ζύμη χρησιμοποιούν πλούσια υλικά όπως ροδόνερο, μέλι, σουσάμι, κανέλα και γαρίφαλα.
Οι συνταγές, λοιπόν, είναι πολλές και έχουν μια μεγάλη ιστορία να διηγηθούν. Εμείς πάντως θα φτιάξουμε το φετινό μας Χριστόψωμο με αυτήν την εύκολη συνταγή! Τώρα, αν θέλετε μια πιο νησιώτικη πρόταση, ο Φούρνος του Τάκη φτιάχνει το καλύτερο Χριστόψωμο στην Αθήνα (μυκονιάτικη συνταγή της προ-γιαγιάς Αννουσώ του ιδιοκτήτη Αρτέμη). Δοκιμάστε το!
