Οι συγγραφείς Νανά Δαρειώτη, Θάλεια Τσιχλάκη, Α. Ν. Ανδρουλιδάκης γράφουν για το βιβλίο «Του Άνεμου και της αρμύρας – Προϊόντα και μαγειρικές των Κυκλάδων»:
Ένας πολιτισμός χάνεται όταν για κάποιον λόγο δημιουργείται χάσμα ανάμεσα στον τρόπο ζωής που εκφράζει και σε εκείνους που χωροχρονικά αφορά. Αυτή η σκέψη μάς απασχόλησε ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία, όταν στην αναζήτηση πηγών και στην προσπάθεια καταγραφής της γαστρονομικής παράδοσης των Κυκλάδων πέφταμε μπροστά σε τοίχους, δημιουργημένους κυρίως από άγνοια και έλλειψη μνήμης. Την ανησυχία μας μοιραστήκαμε με το Επιμελητήριο Κυκλάδων και οι συζητήσεις μας κατέληξαν στη δημιουργία του βιβλίου που κρατάτε στα χέρια σας.
Ξεκινήσαμε μουδιασμένοι τα ταξίδια για την επιτόπια έρευνα και τη συλλογή στοιχείων για να επιστρέψουμε στην έδρα μας –συγχωρήστε μας την έκφραση, αλλά είναι πραγματική– συγκλονισμένοι από τις «ανακαλύψεις» μας. Από την αρχική αντίδραση «Το νησί μας έχει μόνο τρεις συνταγές και δύο προϊόντα να δείξει, τι να σας πούμε;», καταλήξαμε στις 300 σελίδες. Που άνετα θα μπορούσαν να ήταν 1.000 ή και περισσότερες. Το κλειδί βρέθηκε στις πιο απλές και δεδομένες ερωτήσεις, που όμως ίσως τελικά να ήταν και οι πιο δύσκολες. Ερωτήματα όπως «Τι τρώγατε τον υπόλοιπο χρόνο;» ή «Τι καλλιεργούσατε στις πεζούλες;», ή ακόμη πιο ιντριγκαδόρικα «Εσείς εδώ, δεν τυροκομούσατε, σφάζατε, φυτεύατε;», άρχισαν να βρίσκουν απαντήσεις και να ξεδιπλώνουν μια παράδοση εν πολλοίς ξεχασμένη και σχεδόν χαμένη.
Ενεργοποιήθηκαν για χάρη μας κάτοικοι των νησιών, μιλήσαμε με τους γεροντότερους, βρήκαν σημειώσεις, ανακάλεσαν μνήμες, άλλοτε με μια μικρή ντροπή για την τότε ένδεια, άλλοτε με καμάρι, και το κουβάρι άρχισε να ξετυλίγεται. Για να βοηθήσουμε να θυμηθούν, ανατρέξαμε σε εκδόσεις του 18ου και του 19ου αιώνα, ώστε να βρούμε λέξεις και έννοιες που θα χτυπούσαν κάποιο καμπανάκι, που θα ανασυγκροτούσαν με κάποιον τρόπο την καθημερινότητα περασμένων δεκαετιών, όχι και τόσο μακρινών στην πραγματικότητα.
Οι πιο πρόσφατες καταγραφές ανθρώπων εμπνευσμένων και αφιερωμένων στον τοπικό πολιτισμό στάθηκαν επίσης σοβαροί βοηθοί μας, αφού οι εκεί αναφορές μάς έδωσαν στοιχεία για ακόμη πιο συγκεκριμένες αναζητήσεις. Σε κάποια νησιά υπεύθυνος για την απώλεια της μνήμης είναι ο τουρισμός, σε άλλα η μετανάστευση, εσωτερική και εξωτερική, που έσπασε το νήμα της συνέχειας. Σε άλλα, στα πιο αποκομμένα, εκεί που η εσωστρέφεια θα μπορούσε να θεωρηθεί μειονέκτημα, οι συνήθειες και τα έθιμα παραμένουν πιο ενεργά, συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Αν πάλι σας φαίνεται περίεργο που «ξενομπάτες» στον κυκλαδικό κόσμο, χωρίς εμφανείς δεσμούς με τον τόπο, αποφάσισαν να ασχοληθούν με την καθημερινότητα και τη γαστρονομία του, μία απάντηση έχουμε μόνο. Μακριά από τη συνεχή τριβή, με το βλέμμα του αφοσιωμένου περιηγητή που βλέπει τα πάντα σαν να είναι η πρώτη φορά, αλλά με σεβασμό και αγάπη, μπορεί να γίνει η καταγραφή πιο αντικειμενικά και πιο αποστασιοποιημένα. Όλα εκείνα που θεωρούνται δεδομένα ή ήσσονος σημασίας για τον ντόπιο και που για αυτούς τους λόγους μπορεί να προσπεράσει ή να παραβλέψει, είναι ακριβώς οι ψηφίδες που ολοκληρώνουν το πολύχρωμο, αρωματικό, γευστικό μωσαϊκό κάθε τόπου.
Το βιβλίο μας γράφτηκε με συγκεκριμένους στόχους. Να διατηρήσει ζωντανές τις μνήμες των νησιών όσο ακόμη υπάρχει χρόνος και οι εκπρόσωποι των παλαιότερων γενεών μπορούν να μεταδώσουν τις γνώσεις τους. Να καταγράψει όλα εκείνα τα στοιχεία που απαρτίζουν τα μέρη και το όλον της κυκλαδίτικης γαστρονομικής κουλτούρας, ώστε να γίνει η βάση για να μπορέσουν και άλλοι, όσοι το επιθυμούν, να εμβαθύνουν και να γράψουν νέα, πιθανόν πιο ολοκληρωμένα, βιβλία για το κάθε νησί. Κυρίως, όμως, για να δώσει ένα εργαλείο σε όλους εκείνους που θέλουν να γνωρίσουν και να συνεχίσουν μια τόσο θαυμαστή ιστορία, έναν τόσο ξεχωριστό πολιτισμό.
Ελπίζουμε ότι καταφέραμε να πετύχουμε τους στόχους μας και ότι η ανάγνωση του βιβλίου θα έχει για εσάς το ίδιο ενδιαφέρον που είχε για εμάς η συγγραφή του.
Το βιβλίο διατίθεται από το Direct market του Επιμελητηρίου Κυκλάδων.
